SOS dla stóp – Płaskostopie i wkładki

Co to jest płaskostopie?

Płaskostopie charakteryzuje się zanikiem lub obniżeniem łuków stopy. Głównymi łukami stopy są: łuk podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Przyczyną powstawania wady jest niewydolność mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie łuków stopy, co prowadzi do ich opadania i tym samym wystąpienia płaskostopia.

Najczęściej diagnozowana jest stopa płaska podłużnie i stopa płaska poprzecznie.

Co przyczynia się do powstania wady stóp?

• źle dobrane obuwie z twardą podeszwą
• wysokie obcasy i wąskie noski w obuwiu
• stojąca praca i nadmierne obciążanie stóp
• otyłość
• cechy dziedziczne budowy szkieletowej sprzyjające płaskostopiu (dziedziczymy skłonność do wady), siedzący tryb życia
• zakładanie dzieciom zbyt obcisłych skarpetek lub za ciasnych butów z wąskimi czubkami
• długotrwałe unieruchomienie stopy
• nasilenie się płaskostopia obserwuje się też u kobiet w ciąży.

Jak się objawia płaskostopie?

• często ból w okolicy podbicia
• nadmierne rogowacenie podeszwowej części stopy, powstawanie nagniotków, modzeli, odcisków
• często deformacje stóp, np. paluch koślawy (haluks) czy palce młoteczkowate
• nadmiernym poceniem się stóp, zaburzeniami krążenia
• zbyt dużą wrażliwością, szczególnie w fazie odbicia (jedna z faz chodu)
• obrzękami, nadmierną suchością skóry, powstającymi w wyniku przeciążeń krwiakami
• często ciężkim, kołyszącym chodem
• szybkim męczeniem się stóp.

Jak leczyć płaskostopie?

Przede wszystkim wada stóp zawsze powinna być zdiagnozowana przez kompetentną i odpowiednio do tego przygotowaną osobę: ortopedę lub fizjoterapeutę, a terapia musi być zindywidualizowana. Leczenie uzależnione jest od stopnia nasilenia deformacji.

Należy również mieć świadomość tego, że inaczej zachowują się stopy dzieci. Fizjologicznie posiadają one poduszeczki tłuszczowe wypełniające łuki stóp. Sklepienie podłużne zaczyna się uwydatniać dopiero w wieku ok. 3–4 lat, a o pełnym, prawidłowym kształcie stopy możemy mówić dopiero w ok. 8. roku życia dziecka.

Zawsze jednak (zarówno u dzieci, jak i u dorosłych) należy zwrócić uwagę, by obuwie, w którym chodzimy było odpowiednio dopasowane (wygodne i z szerokimi noskami). Kluczowe jest też ćwiczenie mięśni stopy i podudzia, jak i ćwiczenie prawidłowej postawy ciała.

Pomocne w terapii płaskostopia jest noszenie odpowiednio dopasowanych wkładek ortopedycznych. Wkładki nie zastępują ćwiczeń, lecz powodują bierne skorygowanie wady. Głównym zadaniem wkładek ortopedycznych jest ustawienie stóp, kolan, bioder w prawidłowej pozycji, co zmniejsza dolegliwości bólowe zbyt obciążonych struktur.

Jedną z częstych dysfunkcji zaobserwowanych przy płaskostopiu poprzecznym jest paluch koślawy, wówczas zalecany jest specjalny aparat korygujący. Przy zmianach utrwalonych jest możliwość wykonania zabiegu operacyjnego.

Kiedy można stosować wkładki profilaktyczne ogólnie dostępne, a kiedy indywidualne?

Gdy wada jest duża, konieczne jest wykonanie wkładek ortopedycznych indywidualnych, poprzedzonych np. badaniem podoskopowym i wyciskiem stopy. Gdy wada jest niewielka, można sięgnąć po gotowe wkładki profilaktyczne, które zwiększą komfort chodzenia.

Wkładki ortopedyczne korygują układ kostny, a nie mięśniowo-więzadłowy, który je podpiera. Korygowanie wad stóp (również postawy) możliwe jest głównie u dzieci i młodzieży. W okresie kształtowania układu kostnego możliwe jest wpłynięcie na koślawość, szpotawość kolan, kształt lordozy i kifozy piersiowej. U osób dorosłych wkładki mają działanie odciążające, często łagodząc lub likwidując dolegliwości bólowe kręgosłupa. W mniejszym stopniu korygują wady stóp.

Buty należy dobrać do wkładek, gdyż kształt wkładki dopasowany jest do stopy – nie odwrotnie!

Martyna Moss